Het is ondertussen week twee van de lockdown in Belgie. Op het nieuws gaat het bijna uitsluitend over COVID-19. Dit doet ons soms vergeten dat er nog andere dingen aan de gang zijn in de wereld. Zo gaan de protesten in Chili -weliswaar op een aangepaste manier- nog steeds door. In december 2019 contacteerde Christoper Kabeya, een student Internationaal Journalisme, ons met de vraag of we hem een contact konden bezorgen dat een interview wilde afleggen over de sociale onrust in Chili. Wij brachten hem in contact met Luciano Santander, een student Politieke Wetenschappen die vanaf dag één nauw betrokken was bij de protesten. Onderaan in dit bericht kan je dit interview terugvinden.
Vooraf
Chili is één van de rijkste landen in Zuid-Amerika. Deze rijkdom is echter niet eerlijk verdeeld. Zo is Chili ook één van de landen waar het verschil tussen arm en rijk het grootst is. Neoliberalisme zwaait er de plak. Leven is Chili is duur, de minimumlonen zijn laag. Dit resulteert erin dat veel mensen op krediet. In veel supermarkten kan je bijvoorbeeld een microlening aangaan om je boodschappen te betalen. Dit zorgt ervoor dat het land een lange geschiedenis van protesten kent. En wanneer Chilenen beginnen te protesteren dan ligt heel het land plat.
Penguins’ Revolution
Het succes van de Pinguïn Revolutie ligt nog vers in het geheugen en heeft op deze manier ook onrechtstreeks gezorgd voor de massale opkomst bij de huidige protesten: de Chilenen hebben onthouden wat ze kunnen bereiken met protesteren. In april 2006 trokken ongeveer 800.000 studenten de straat op nadat de overheid bekend had gemaakt dat het ingangsexamen van de universiteiten duurder zou worden en dat ze minder gratis ritten zouden krijgen met hun studentenkaart.
De studenten eisten o.a.:
– een hervorming van het onderwijssysteem
– gratis transport op het openbaar vervoer
– gratis ingangsexamens
– een presidentiële adviesraad bestaande uit studenten, leerkrachten, …
De protesten duurden tot begin juni en er moest vaak opnieuw worden onderhandeld. Aan de meeste eisen werd uiteindelijk deels of volledig voldaan en de protesten werden als een enorme vooruitgang en succes beschouwd.
De huidige protesten
Op 6 oktober 2019 kondigde het openbaar vervoer een prijsstijging op de metrokaartjes van 30 pesos tijdens de spits aan. Dit is omgerekend ongeveer 5 eurocent. Dit was echter de vierde prijsstijging de afgelopen twee jaar én -als je het in verhouding tot het minimumloon bekijkt- één van de duurste openbaar vervoerdiensten ter wereld. Gezinnen met de laagste inkomens (rond de €350/maand) besteden vaak tot 20% van hun loon aan transport.
Met de Pinguïn Revolutie vers in het geheugen begonnen Chileense studenten op 7 oktober spontaan met protestacties. Inwoners van Santiago werden aangemoedigd om niet te betalen voor de metro. De actie slaagt aan en de politie reageert al snel en streng. Midden oktober sluiten ze verschillende metrolijnen en slagen ze vele studenten in de boeien.
De onvrede bij de bevolking groeit aangezien velen niet thuisraken of een dure taxi moeten nemen en er breken massale protesten uit. De situatie loopt uit de hand en er worden vele publieke gebouwen, winkels en infrastructuur vernield. Er breken enorme gevechten uit tussen de betogers en de politie.
Ondertussen gaat het de betogers al lang niet meer over de 30 pesos. De protesten gaan nu over structurele veranderingen in het politiek en economisch systeem.
Economisch gezien wil de bevolking meer sociale rechten: transport, onderwijs, de gezondheidszorg en hervorming van de private pensioensystemen. Politiek gezien willen de protestanten diepgaande veranderingen. Zo willen ze een vernieuwing van de grondwet die nog afstamt van de tijd van de dictatuur van Pinochet. UPDATE 03/2020: Hierover is ondertussen al een akkoord bereikt.
20 oktober: De protesten blijven doorgaan en ondertussen zijn er al doden gevallen. Mensenrechten organisaties van over de hele wereld uiten hun bezorgdheid over hoe de ordediensten de protestanten aanpakken. De president spreekt klare oorlogstaal: “De protestanten zijn de vijand en tonen geen respect”. De dagen erna sluiten vele scholen en universiteiten. In Santiago komen op 25 oktober miljoenen Chilenen vreedzaam de straat op straat. Ondertussen eist -na al het geweld- het merendeel van de betogers ook het ontslag van president Piñera.
De president ziet zich in het nauw gedreven en besluit enkele toegevingen te doen. Hij ontslaat enkele ministers. Waaronder fervente aanhangers van de oude dictator Pinochet. Hij geeft voor de eerste keer openlijk toe dat er buitensporig geweld is gepleegd door de ordediensten.
We zijn nu maart 2020, de wereld is in de ban van het Corona-virus, maar de protesten in Chili gaan door. Al is het niet meer op straat: de betogers slaan nu elke avond op potten en pannen vanuit hun woning om hun ongenoegen te uiten. Ze zijn bang dat de overheid Covid-19 zal gebruiken om de protesten de kop in te drukken. Ondertussen is Piñera nog steeds aan de macht.
Is het veilig om te reizen in Chili?
Hoewel de protesten in Chili zich nooit tegen toeristen hebben gekeerd kunnen ze wel veel ongemakken veroorzaken. Zo zorgen wegblokkades er voor dat vele mensen vastzitten in Santiago. Ook wordt ten stelligste afgeraden om manifestaties bij te wonen. De sfeer kan snel omslagen en er raakten al vele mensen ernstig gewond door conflicten met de ordediensten.
Opgelet: momenteel is door het Corona virus de noodtoestand uitgeroepen in Chili. Sedert 18 maart en tot nader order zijn de buitengrenzen gesloten. Controleer steeds de website van de overheid voor de laatste updates: https://diplomatie.belgium.be/nl/Diensten/Op_reis_in_het_buitenland/reisadviezen/chili
Een tijd geleden contacteerde Christopher Kabeya ons, een student Internationaal Journalisme. Hij vroeg ons om hem in contact te brengen met een lokaal contact dat een interview over de Chileense protesten zou kunnen afleggen. Zo geschiedde. Het interview is afgenomen eind 2019. Wij brachten Christopher in contact met Luciano Santander. Een student Politieke Wetenschappen die al een rubberen kogel heeft moeten opvangen tijdens de protesten in Chili. Hieronder kan u het interview beluisteren.
Zelf ook een lokaal contact nodig? Graag meer info over een bepaald land? Specifieke vragen? Twijfel niet om ons te contacteren!
Bronnen:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Marcha_Mas_Grande_De_Chile_2019_Plaza_Baquedano_Drone.jpg
https://www.aljazeera.com/news/2020/03/chile-protesters-move-streets-coronavirus-outbreak-200318211153973.html
https://en.wikipedia.org/wiki/2006_student_protests_in_Chile
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/11/28/tijdslijn-protest-in-chili-hoe-ongelijkheid-na-30-jaar-de-bom-d/
Bedankt aan: Christopher Kabeya, Luciano Santander, Arturo Morales (mijn leerkracht Spaans in Valparaiso die mij veel Chileense geschiedenis bij bracht: https://interactive-spanish.com)